Hyperventilatie en de rol van koolzuur ( CO2)
Hyperventilatie kent u, zoals de meeste mensen, waarschijnlijk als een verschijnsel waarbij mensen wanhopig naar lucht snakken. Dit is een acute aanval van hyperventileren.
Chronische vorm
Er bestaat echter ook een andere vorm van hyperventilatie; het zogenaamde chronische hyperventilatie syndroom, waarbij mensen over langere tijd op weinig opvallende wijze te snel ademen d.m.v. het omhoog bewegen van de borst i.p.v. de buik. Iemand ademt dan meer dan goed is voor het lichaam. Dag in, dag uit. Daardoor daalt de voorraad koolzuurgas in het lichaam. Dit kan op vele vlakken klachten geven.
We ademen zuurstof in. Deze zuurstof wordt in onze cellen gebruikt. Daarbij komt koolzuurgas vrij (CO2). Dit koolzuurgas verlaat bij de uitademing het lichaam.
Om te begrijpen waarom iemand chronische hyperventilatie heeft , moet je iets begrijpen van hoe de ademhaling bestuurd wordt. Daarvoor moeten we naar het ademhalingscentrum kijken.
Het ademcentrum
Het ademhalingscentrum zit in de hersenstam en reguleert de ademhaling. Het is altijd actief, slaapt nooit. Dat is de reden dat we niet kunnen vergeten te ademen, en eigenlijk nooit op onze ademhaling hoeven te letten. Het ademhalingscentrum kijkt vooral naar de concentratie koolzuurgas (CO2) in het bloed. Daarvoor maakt het gebruik van sensoren. Zo zitten er sensoren in de halsslagaders. Die sensoren meten vooral koolzuurgas. De sensoren geven hun metingen door aan het ademhalingscentrum in de hersenstam. Dat ademhalingscentrum bepaalt, op basis van de metingen, hoe licht of zwaar de ademhaling moet zijn. Het doel van het ademhalingscentrum is de hoeveelheid CO2 in het bloed constant te houden.
De rode, rechte lijn is het CO2-niveau dat het ademhalingscentrum probeert vast te houden. Daar stuurt het op.
De groene, kronkelige lijn is de werkelijkheid. Die zal altijd iets afwijken van wat het ademhalingscentrum wenselijk vindt. Maar niet te veel. Dreigt die groene lijn te veel af te dwalen van die rode lijn, dan grijpt het ademhalingscentrum in. Dan ga je bijvoorbeeld zwaarder ademen om zo extra koolzuurgas weg te blazen.
Zoals gebeurt als je gaat sporten: Je hoeft dan niet zelf bewust je ademhaling aan te passen omdat je opeens heel veel CO2 maakt. Dat doet het ademhalingscentrum voor je. Het ademhalingscentrum merkt dat de productie van koolzuurgas omhoog gaat, en als vanzelf ga je wat zwaarder ademen. Daardoor adem je meer koolzuurgas uit, en daalt de hoeveelheid koolzuurgas in je bloed weer naar de waarde die het ademhalingscentrum als de ideale waarde ziet.
Een ontregeld ademcentrum
Bij chronische hyperventilatie is het ademhalingscentrum ontregeld. Het is wat gevoeliger afgesteld door de langdurige daling van CO2 ten gevolge van het langdurig overademen.
Dat betekent dat het ademhalingscentrum een lage concentratie CO2 in het bloed als normaal ziet. Het probeert die lage concentratie vast te houden.
Iemand die rustig ademt heeft ongeveer 40 mmHg (kwikdruk) aan koolzuurgas in het bloed (die 40 mmHg wordt door de medische wetenschap als gangbare norm gezien). Iemand die chronische hyperventilatie heeft zit daar ver onder (artsen praten over chronische hyperventilatie als de waarde onder de 36 mmHg zakt). We zien soms mensen die zich laten testen, en soms daalt het niveau tot onder de 30.
Let wel: het ademhalingscentrum werkt nog steeds prima. Alleen staat het op een veel te lage waarde ingesteld. Het is dus gevoeliger voor CO2 geworden.
Ademcentrum resetten
Het doel van de ademhalingsoefeningen is het ademhalingscentrum stap voor stap te laten wennen aan steeds hogere niveaus van CO2 in het bloed. Hier zijn eenvoudige ademoefeningen voor. Door deze oefeningen met regelmaat te doen zal het ademregelcentrum zich weer minder gevoelig afstellen.
De vraag die vaak wordt gesteld is of het mogelijk is om het adempatroon dat je in het dagelijks leven altijd hebt gevolgd te veranderen is. Dus of het resultaat van al dit oefenen zal zijn dat het op een gegeven moment vanzelf gaat. Jazeker!! De rustigere ademhaling is immers meer natuurlijk en ook efficiënter dan de sneller, diepere, overwegende borstademhaling. Hier zul je echter door veel oefenen en eigen ervaring overtuigd van raken.
Oefenen
De bewuste oefening is een voorbereiding om het natuurlijke patroon weer tevoorschijn te laten komen. Door regelmatig, 3x/ dag, te oefenen en door aandacht te besteden aan de gevolgen die je bij jezelf bemerkt slijpt de nieuwe manier van ademen geleidelijk in. Blijf je nu steeds hetzelfde herhalen? Nee. De ervaring verfijnd en groeit. Bewegingen waarvan je de slag te pakken krijgt luisteren steeds nauwer.
Probeer nu niet de hele dag bewust de adembeweging te sturen. Wanneer je juist oplet en met plezier constateert wat het lichaam zelf doet, gaat het vaak veel beter. De beweging wordt minder hoekig, gaat vloeiender en soepeler, meer vanuit het midden van het lichaam.
Let bijvoorbeeld op de spontane adembewegingen zoals niezen, gapen, lachen, hoesten, schrikken of zingen. Dit zijn ogenblikken waarop de adem verdieping onverwachts een kans krijgt , nu kan een diepe en spontane adembeweging als geheel tot je doordringen.
Hulp nodig?
Wil jij meer weten over hoe je jouw adem weer optimaal krijgt en zo gevoelens van onrust, paniek, vermoeidheid aanpakt neem dan gerust contact op. We kijken samen naar wat voor jou een effectieve ingang is.